Het OmgevingsData Monitor-project is gestart in 2019 om de fijnstofmeters van het Arnhemse LuchtData Burgermeetnet te monitoren. Na uibreiding van functies en online migratie, bieden we in 2021 een open source cloudplatform met tooling en aangepaste weergaven voor burgers, het stadsbestuur en milieudiensten om hun omgeving gratis te monitoren.

Het doel van het programma is het bevorderen van ontwikkeling op het gebied van transparantie, Open Data en Citizen Science. Regionale groepen bestaande uit ontwerpers, ontwikkelaars, journalisten en anderen komen regelmatig bijeen in labs. Ze ontwikkelen apps die de samenleving informeren, positief vormgeven en ondersteunen en het werk van overheden en autoriteiten transparanter maken. De stad van de toekomst is van haar burgers. De digitale tools, de Maker Movement en Citizen Science zorgen ervoor dat steeds meer mensen de mogelijkheid krijgen om de stad zelf te ontwerpen.

Wist je dat bijvoorbeeld 95% van de Nederlandse EU-rapporten over biodiversiteit gevuld zijn met gegevens uit de burgerwetenschap? De door vrijwilligers verzamelde gegevens worden ook steeds vaker gebruikt voor allerlei soorten wetenschappelijk onderzoek en publicaties. Bovendien voegen onze projecten ook sociale waarde toe. Door gegevens over de natuur te verzamelen, raken vrijwilligers meer betrokken bij hun natuurlijke omgeving. Er is ook een financieel aspect: burgerwetenschap is misschien niet gratis, maar het is veel goedkoper dan als hetzelfde werk zou worden gedaan door betaalde werknemers. Sommige onderzoeken zouden zelfs onmogelijk zijn als de gegevens niet door vrijwilligers zouden worden verzameld.

Groen Blauwe Stedelijke Netwerken

De helft van de aardbewoners leeft in steden en de verstedelijking neemt alleen maar toe. De kwaliteit van onze toekomst, de leefkwaliteit in de stad en het functioneren van de stad is dus afhankelijk van de kwaliteit waarmee we de steden vormgeven, herstructureren en transformeren naar een duurzame stad.

Onze uitdaging is om in deze eeuw onze steden en onze planeet voor onszelf leefbaar, veilig, gezond en aantrekkelijk te houden. Door de klimaatverandering, de toenemende verstedelijking en het opraken van fossiele brandstoffen zullen de steden een min of meer geleidelijke transformatie moeten ondergaan van voornamelijk grondstoffen en levensmiddelen (in de letterlijke betekenis) consumerend naar zelf levensmiddelen producerend.

Eén aantrekkelijk en efficiënt middel om aan deze noodzakelijke transformatie vorm te geven is het ontwikkelen van groenblauwe stedelijke netwerken die een verzachtende werking zullen hebben op de effecten van de klimaatverandering en de energie- en voedseltekorten in het stedelijke gebied. Onze steden dienen meer veerkracht te creëren om de uitdagingen aan te kunnen. Want het gebrek aan veerkracht zal niet alleen tot een tekort in het technisch infrastructurele functioneren leiden maar ook consequenties hebben voor het sociale en economische functioneren van de stad.

Daarnaast zal deze groenblauwe stedenbouw meer ruimte bieden aan de ontwikkeling van biodiversiteit en aan een gezonder en aantrekkelijker leefmilieu.

De uitdagingen zijn divers:

• Onze steden zullen aan de ene kant steeds meer regen in korte tijd moeten kunnen verwerken en aan de andere kant langere perioden van droogte moeten kunnen overbruggen.
• De opwarming door de klimaatverandering en de toenemende verharding in de steden heeft steeds vaker hitte tot gevolg.
• Op de hele planeet hebben we, veroorzaakt door menselijke activiteiten, te kampen met een teruglopende biodiversiteit.
• Nederland behoort met betrekking tot luchtkwaliteit en fijnstofbelasting tot de meest vervuilde gebieden van Europa.
• Op wereldschaal is het probleem van voedseltekorten geenszins dichter bij een oplossing gekomen.
• De grote steden blijven groeien en in veel landen is er bevolkingsgroei.
• In deze eeuw zullen we de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame bronnen moeten volbrengen.

Functies van Groen-Blauwe infrastructuur

Een groen-blauwe infrastructuur is niet alleen van zuiver ecologisch belang, maar kan ook verschillende andere diensten aan onze maatschappij leveren. Denk maar aan voedselproductie, bescherming tegen wateroverlast of groene long.
Deze diensten die het ecosysteem kan leveren, noemen we ecosysteemdiensten.

In een stedelijke context, waar de open ruimte schaars is, is een veelzijdige kwalitative inrichting van die open ruimte van groot belang bij de uitbouw van een groen-blauw netwerk doorheen de stad en stadsrand.

Hittestress

Het Arnhemse LuchtData Burgermeetnet team is bezig met de voorbereiding om de gegevens van de BomenMonitor van Cobra GroenInzicht te koppelen aan onze OmgevingsData Monitor om samen met de data van het Arnhemse Burgermeetnet een gedetailleerd beeld te geven van de locaties in onze stad die aandacht nodig hebben en om te laten zien wat de resultaten zijn van het gemeentelijke beleid rondom hittestress.

Met de OmgevingsData Monitor is het straks mogelijk om de data van het burgermeetnet, de weerstations, de landelijke hittestress- en bomenkaart en satellietgegevens te combineren en deze voor iedereen inzichtelijk te maken. Zo wordt het mogelijk om een betrouwbaar beeld te geven van onder andere de hittestresslocaties in onze stad en de resultaten van het beleid om deze tegen te gaan.

Resultaten LuchtData Project Enquete

 In mei en juni 2020 heeft de Radboud Universiteit de Arnhemse LuchtData Burgermeetnet enquête uitgevoerd. De eerste tussentijdse resultaten zijn opgeleverd. De input van de deelnemers aan de enquête wordt onder andere gebruikt in interviews met professionele instanties om te laten zien wat de wensen van burgers zijn.

Fijnstofmeter

De fijnstofgrenzen worden regelmatig overschreden. In onze stad veroorzaakt de luchtvervuiling gemiddeld 13 maanden voortijdige sterfte en 9 maanden houden verband met (ultra) fijnstof. De volgende vragen komen bij me op:

• Hoe kan de luchtkwaliteit in uw stad worden gemeten en gevisualiseerd?
• Welk effect heeft het grote verkeersvolume op de lucht?
• Welk effect hebben de emissies van de industrie?
• Welk effect heeft de schoorsteen van uw buren op de luchtkwaliteit?
• Hoe hoog is de blootstelling aan fijn stof en stikstofoxiden in andere woonwijken in vergelijking met die van u?

We beantwoorden deze en andere vragen door het bouwen en inzetten van fijnstofsensoren die PM10- en PM2.5-deeltjes meten, gecombineerd met sensoren voor temperatuur- en vochtwaarden en het visualiseren van de gegevens in een algemeen beeld in de LuchtData kaart.

We combineren de verschillende gegevensbronnen van onze andere OmgevingsDienst Data projecten om aangepaste weergaven aan te bieden in de OmgevingData Monitor toepassing om u te informeren en de OmgevingsDiensten en het Stadsbestuur te voorzien van de vereiste gegevens om beleid te vormen ter ondersteuning van een betere luchtkwaliteit.

Het LuchtData-programma is oorspronkelijk een initiatief van de Universiteit van Stuttgart en het OK Lab Stuttgart, dat deel uitmaakt van de programmacode voor Duitsland van de Open Knowledge Foundation Germany en werd opgericht in 2015.
EDSP ECO heeft het programma overgenomen, hun concept uitgerold in verschillende steden in Nederland en we hebben het opgenomen in het OmgevingsData Monitor Platform Programma.

Stikstof Sensor

Het LuchtData Project staat op het punt twee nieuwe sensoren toe te voegen, wat de reikwijdte van het project aanzienlijk vergroot. De NO2-sensor om stikstofemissies te meten wordt momenteel getest en zal eind 2020 worden toegevoegd. Onze LuchtData-teamleden bereiden zich voor op de pilotimplementatie in Nederland.

Ademlucht met een hoge concentratie NO2 kan de luchtwegen in de menselijke luchtwegen irriteren. Dergelijke blootstellingen gedurende korte periodes kunnen ademhalingsaandoeningen, met name astma, verergeren, wat leidt tot ademhalingssymptomen, ziekenhuisopnames en bezoeken aan eerste hulp. Langere blootstelling aan verhoogde NO2-concentraties kan bijdragen aan de ontwikkeling van astma en mogelijk de gevoeligheid voor infecties van de luchtwegen vergroten.

NO2 is op zichzelf een gevaarlijke verontreinigende stof en draagt ​​ook bij aan de vorming van PM2.5 en ozon, twee van de gevaarlijkste vormen van luchtvervuiling. Alleen al in de EU kan het opruimen van NO2-vervuiling tot 75.000 levens per jaar redden.

GeluidsSensor

Alleen al in Europa gaan elk jaar ten minste een miljoen gezonde levensjaren verloren als gevolg van geluidsoverlast (dit cijfer is exclusief geluid van industriële werkplekken). De Wereldgezondheidsorganisatie concludeerde: 'er is overweldigend bewijs dat blootstelling aan omgevingslawaai nadelige gevolgen heeft voor de gezondheid van de bevolking' en rangschikte verkeerslawaai als een van de ecologische bedreigingen voor de volksgezondheid, met als eerste luchtvervuiling.

Views voor OmgevingsDiensten & Stadsbestuur

Naast de functies die aan burgers worden geboden om toegang te krijgen tot, distributie of publicatie van live of historische milieugegevens, biedt de OmgevingsData Monitor toepassing ook aangepaste weergaven en rapportagefuncties voor gemeentelijke en lokale milieudiensten om input te leveren voor besluitvorming en beleidsvorming.

TROPOspheric Monitoring Instrument

Het TROPOspheric Monitoring Instrument (TROPOMI) is het satellietinstrument aan boord van de Copernicus Sentinel-5 Precursor-satelliet. De Sentinel-5 Precursor (S5P) is de eerste van de atmosferische compositie Sentinels, gelanceerd op 13 oktober 2017, gepland voor een missie van zeven jaar en is een initiatief van het Nederlandse KNMI & ESA. De satelliet TROPOMI verzamelt en publiceert wereldwijde gegevens voor:

• Ozon
• Stikstofdioxide
• Zwaveldioxide
• Formaldehyde
• Oppervlakte UV-B
• Aërosolen
• Koolmonoxide
• Methaan
• Wolken

We onderzoeken momenteel integratie-opties met de Copernicus Open Access Hub die volledige, gratis en open gegevenstoegang biedt.

Het KNMI is het Nederlandse nationale onderzoeks- en informatiecentrum voor meteorologie, klimaat, luchtkwaliteit en seismologie en adviseert en waarschuwt de samenleving om risico's op het gebied van weer, klimaat en seismologie te verminderen en schade en letsel te beperken. Met hoogwaardige kennis en technologie plus een uitgebreid observatienetwerk biedt het KNMI producten en diensten die bijdragen aan de veiligheid, toegankelijkheid, duurzaamheid en welvaart van Nederland.

MeteoServer Data API

MeteoServer biedt een Application Programming Interface (API) van waaruit we de actuele weergegevens eenvoudig rechtstreeks vanuit  hun 10-minutennetwerk in onze eigen app, website of monitoringsysteem gratis kunnen verwerken. Dit stelt ons in staat om gegevens van lokale weerstations te integreren in de OmgevingsData Monitor, die essentiële informatie biedt voor vergelijking, invoer voor de aangepaste weergaven en een hele reeks verschillende functies mogelijk maakt.